کد مطلب:94398 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:275
[صفحه 33] است كه خود چیزی محسوس نباشد ولی آثارش محسوس باشد، مانند نیروی جاذبه كه نمی توان آن را دید ولی مثلا می بینیم كه زمین همه ی اشیاء را بخود جذب می كند و مانند نیروی برق كه آن را نمی بینیم ولی اثر روشنائی و حرارت و تحریك آن را حس می كنیم و یا نیروی عقل آدمی كه محسوس نیست ولی آثار آن را از كشف علوم و حل مشكلات و تدبیر و تنظیم امور مشاهده می كنیم. این دو گونه ادراك اگر چه روشنگر حقایق اشیاء به تمام معنی نیست ولی تا اندازه ای حدود و مشخصات و ویژگیهای آنها را روشن می سازد اما درباره ی وجود حق تبارك و تعالی، این اندازه ادراك نیز حاصل نمی شود، زیرا ذات و صفات خدا نامحدود و مرز ناپذیر است و ادراك آدمی محدود و مرز پذیر و روشن است كه برای محدود، احاطه ی علمی پیدا كردن به نامحدود میسر نیست. بلی از راه آثرا وجود حق تعالی می توان فهمید كه او وجودی است جامع همه ی كمالات و حد و مرزی هم برای كمالات او نیست. از این رو پیامبر خاتم (ص) كه اشرف پیامبران و اكمل خرمندان است در این باره اظهار ناتوانی نموده فرموده است ما عرفناك حق معرفتك[1]. (خدایا ترا آنچنان كه سزاوار شناسائی تو است نشناختیم) دوم: از جمله فنون علم بلاغت تشبیه معقول به محسوس است، یعنی [صفحه 34] چیزی را كه عقلی و نامحسوس است به چیز محسوس تشبیه می كنند و این بدین منظور است كه فهم امر مشكلی را برای انسان آسان كنند، در این جمله مولی (ع) سعه ی وجود و كمالات نامحدود خدا را به دریای بی كران و عقول زیركان را به غواصانی تشبیه نموده كه در این دریا برای بدست آوردن درهای گرانبها و گوهرهای تابناك صفات كمال و جمال حق تعالی با تمام كوشش به غواصی سرگرمند، ولی هر چه بیشتر فرومی روند كمتر می یابند، زیرا این دریا را حدی نیست تا بتوان به قعر آن رسید و دری به چنگ آورد و با این تشبیه ناتوانی انسان را از رسیدن به كنه ذات و صفات حقتعالی روشن ساخته است. بلكه دانشمندان اعتراف نموده اند كه انسان از درك حقیقت موجودات جهان كه فعل آفریدگار است هم ناتوان است و گفته اند معلومات انسان در مقابل مجهولات او ناچیز بلكه چون قطره در برابر دریاست. و حتی درباره ی شناخت حقیقت انسان فلاسفه ی قدیم حیران و سرگردان بوده و دانشمندان جدید نیز بااین همه پیشرفت علوم، انسان را موجودی ناشناخته معرف نموده اند. در این صورت چگونه ممكن است كه آدمی به كنه ذات و كمالات و صفات آفریدگار جهان برسد. حكیم نازی به عقل تا كی به كنه ذاتش خرد برد پی [صفحه 35]
این گونه ادراك بیشتر در مواردی
به فكرت این ره نمی شود طی
اگر رسد خس به قعر دریا[2].
صفحه 33، 34، 35.